Geri Dönüştürülmüş Elyaflardan Ring ve Rotor ile İplik Üretimi
Kullanılmış olan giysilerin ancak yüzde 1’inin geri dönüştürüldüğü ve dünyadaki giysilerin dörtte üçünün çöpe atılması nedeniyle, tekstil endüstrisi üretim modellerini daha sürdürülebilir hale getirmenin ve giyim eşyalarının yaşam döngüsüne daha fazla özen göstermesinin yollarını arıyor. Rieter, tekstil döngüsünün tamamlanmasına yardımcı olmak için geri dönüştürülmüş hammaddelerin iplik üretimine entegrasyonuna yönelik çözümler sunuyor.
Firmanın çalışmalarının sonuçları, önemli miktarda geri dönüştürülmüş hammadde kullanarak, sadece rotor değil, aynı zamanda farklı kalitede ring ipliklerinin eğrilmesinin Rieter sistemi dâhilinde mümkün olduğunu gösteriyor.
Tekstil sektöründe son yıllarda artan çevre bilinci, daha fazla sürdürülebilirlik adına yenilenen yasal gereklilikler ve maliyeti nedeniyle daha iyi hammadde kullanımı çok önemli hale geldi. Sonuç olarak, tekstil geri dönüşümünün çeşitli alanlarında araştırma ve geliştirme çalışmalarına daha fazla yer veriliyor.
Farklı endüstriyel sektörler arasında hammadde temininden nihai ürüne kadar varacak koordinasyon ve işbirliği hayati nem arz ediyor. Ancak bu şekilde tüm geri dönüşüm sürecinin daha büyük bir pazara dönüşmesi, genişletilmesi ve optimize edilebilmesi mümkün olacak. Mevcut eğilim devam ettiği takdirde önümüzdeki birkaç yıl içinde, geri dönüştürülmüş hammaddelerin kesik elyaf endüstrisi için gerçekçi pazar potansiyeli, yılda yaklaşık 7,6 milyon ton olacak.
Şekil 1: Rieter Geri Dönüşüm Sınıflandırması, kullanılan malzemenin işlenebilirliği ve iplik kalitesinin çok iyi bir şekilde tahmin edilmesini sağlıyor.
Hammaddenin sınıflandırılması
Rieter, geri dönüştürülmüş elyaf alanında iplik üreticilerine yardımcı olmak adına, piyasada bulunan tipik geri dönüştürülmüş hammaddelerin kalitesinin sınıflandırılması için bir sistem oluşturdu (Şekil 1). Rieter Geri Dönüşüm Sınıflandırması, iplik üreticilerinin malzemeye bağlı olarak hangi hedeflere ulaşılabileceklerini öngörmelerini kolaylaştırıyor. Kısa elyaf içeriği, ortalama elyaf uzunluğu ve yüzde 5 elyaf uzunluğu, yırtma işleminden sonra dikkat edilmesi gereken önemli parametrelerdir. Çünkü bu parametreler aracılığıyla bir sonraki adımda hangi eğirme işleminin (ring veya rotor) kullanılması gerektiği ve hangi kalitenin (homojenlik) ve maksimum eğirme inceliğinin (iplik sayısı) elde edilebileceğinin belirlenmesinde yardımcı oluyor.
Geri dönüştürülmüş malzemeler için optimum eğirme sürecinin tanımlanması
Çok ilginç bir geri dönüşüm örneği; kullanılmış pamuklu giysilerin yeniden eğrilmesidir. Bunun en güzel örneği ise Tişörtler. Tipik olarak, geri dönüştürülmüş hammadde işlenmemiş pamukla karıştırılıyor. Bu uygulama aynı zamanda optimum eğirme işlemini belirlemek için Rieter denemelerinde de kullanıldı. Bu denemelerde hem hammadde hazırlama gereksinimleri hem de kesikli liflerin eğrilmesi için en iyi makine konfigürasyonu dikkate alındı. Denemedeki hammadde, çeşitli oranlarda karıştırılmış, Çad’daki üretimden elde edilmiş işlenmemiş pamuk ve ağartılmış geri dönüştürülmüş pamuk karışımı idi.
Aşağıdaki grafik eğirme sürecindeki işlem sıralarını gösteriyor. (Şekil 2).
Şekil 2: Geri dönüştürülmüş malzemeler için işleme süreci
Rotor ipliği en iyi eğriliğe sahiptir
Özünde, rotor iplik eğirme makinesi, yüksek kısa lif içeriğine (>% 30) sahip lifleri işlemek için çok daha uygundur (Şekil 3). Bu sayede daha iyi seviyede bir düzlük elde edilebiliyor. Bunun nedeni, kapalı elyaf besleme kanalındaki açılmış elyafların daha iyi elyaf beslenmesi ve rotor yivindeki elyafların ikiye katlanmasıdır. Makul kalitede bir iplik kalitesi ve operasyonel güvenilirlik için, bu hammadde konfigürasyonunda yüzde 75’e kadar geri dönüştürülmüş içerik içeren bir karışım kullanılması mümkündür.
Şekil 3: Rotor iplik makinesi, daha iyi düzgünlük elde edilen yüksek kısa elyaf içeriğine sahip elyafların işlenmesi için çok uygundur.
Ring ipliği en yüksek mukavemete sahiptir
Ring ile üretilen iplik aksine, daha yoğun elyaf entegrasyonu nedeniyle en yüksek iplik mukavemetine sahiptir (Şekil 4). Bu durum, daha geniş bir uygulama yelpazesini, başka bir deyişle bu ipliklerin dokuma fabrikalarında artan kullanımını sağlıyor. Geri dönüştürülmüş hammadde ve kısa elyaf kullanımı arttıkça iplikteki mukavemet azalıyor.
Şekil 4: Ring eğirme prosesi, rotor eğirmeden önemli ölçüde daha yüksek iplik mukavemetine ulaşıyor.
Geri dönüştürülmüş liflerden iplik üretmek ekonomik mi?
Ekonomik verimlilik iplikte kullanılan geri dönüştürülmüş malzeme oranına bağlıdır. Çünkü bu, iplik dönüştürme maliyetleri ve iplik satış fiyatı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Rieter denemelerinde Ne 12 ve Ne 20 arasında bir iplik sayısı kullanılmış ve Türkiye’deki ring iplikler ve open end iplikler için iplik dönüştürme maliyetleri hesaplanmıştır (Şekil 5).
Şekil 5: Yatırım Getirisi (ROI), %25 ila %50 geri dönüştürülmüş malzeme içeren karışımlar için en yüksektir.
Ekonomik analiz, orta kaliteli bir ham pamuğa kıyasla biraz daha ucuz bir geri dönüştürülmüş hammadde fiyatı ortaya koyuyor. Gerçekleştirilen hesaplama aynı zamanda, pazarın geri dönüştürülmüş liflerden yapılmış iplikler için daha yüksek bir fiyatı kabul edeceğine dair gerçekçi bir görüşe dayanıyor. Geri dönüştürülen liflerin miktarına bağlı olarak, iplik veya kumaş kalitesinde çok az kayıp olmakta, ancak bu sayede hammadde kaynakları daha iyi kullanılır hale gelmekte ve birçok şirketin daha sürdürülebilir olma ihtiyacını karşılamaktadır. Bu nedenle, %25 ila %50 oranında geri dönüştürülmüş hammadde içeren bir karışım, son eğirme prosesine ve iplik sayısına bağlı olarak, işlenmemiş pamuk hammaddesinden en az 0,1 ila 0,2 sent daha yüksek bir iplik satış fiyatına ulaşmalıdır. Şekil 5, Yatırım Getirisinin (ROI) %25 ila %50 geri dönüştürülmüş malzeme içeren karışımlar için en iyi olduğunu gösteriyor.
İplik ticareti yapılmasına ya da tamamen üretime dâhil entegre bir süreç olmasına bağlı olarak, kesik elyaf iplik üretim sürecinin ekonomik uygulanabilirliğinin kapsamı daha fazla veya daha az olabilecektir. Her durumda, yapılan ekonomik analiz, geri dönüştürülmüş pamuk hammaddelerinin kesik elyaf iplik üretimi kullanılarak işlenmesi adına ilginç fırsatlar olduğunu gösteriyor.
